Historia »

Historia parafii do roku 1945



 

        Od najdawniejszych czasów (1726) Suchy Las należał (obok Łagiewnik, Glinna, Radojewa i Moraska) do parafii Chojnica.

Data erekcji parafii w Chojnicy nie jest dokładnie znana, w dokumentach kościelnych przyjmuje się, że parafia Chojnica erygowana była w XI – XII wieku, a kościół p.w. św. Jana Chrzciciela (wspominany w źródłach przed rokiem 1374) istniał być może już w XI wieku.

Chojnica jako ośrodek opola (opole - organizacja opolna, w XII-XIII w. jednostka osadnicza Słowian zachodnich, złożona z kilku mniejszych osiedli powiązanych sąsiedztwem) miała kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela ( X-XI w.).

W 1403 erygowano drewniany kościół w Morasku (wtedy Morawsku), budowany przez poznańskiego cieślę Dominika, po jego zgonie, staraniem plebana Dezyderego (Dazdarza),ukończony. Plebania udotowana była w dwa łany roli i daniny z folwarku.

W 1507 roku jednowioskową parafię w Morasku złączono z parafią Chojnica. Pierwotna, erygowana krótko przed 1403 rokiem, drewniana świątynia upadła w połowie XVI w. i nie została odbudowana, a rolę zabrali w 1598 r. Morawscy. Po przyłączeniu Moraska, do parafii chojnickiej należało 11 wsi.

W 1510 do parafii Chojnica należą: Bielawy, Biezdrowsko, Drogocin, Glinno, Glinno Małe, Knyszyn, Lubicz, Łagiewniki, Morawsko i Tworkowo.

1510 - w Morasku istnieje jeszcze kościół p.w. św. Anny (jako filialny chojnickiego).

1529 - kościół w Chojnicy nadal występuje p.w. św. Jana Chrzciciela.

1531 - rozpoczęcie w Chojnicy budowy kościoła p.w. Ścięcia św. Jana Chrzciciela - przez Jana Przecławskiego, dziedzica wsi.

1546 - od tego roku zaczynają się księgi kościelne w Chojnicy.

1554 - z tego roku pochodzi chojnicka gotycka monstrancja z postaciami św. Wojciecha i św. Stanisława ufundowana przez Andrzeja Przecławskiego, dziekana poznańskiego. Obecnie znajduje się ona w Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu.

1556 - ukończenie budowy kościoła w Chojnicy.( Styl późnogotycki, orientowany, murowany, tynkowany, jednonawowy, prezbiterium trójboczne zamknięte. Od północy dobudowana zakrystia i kaplica. Na narożnikach fasady zachodniej dwie okrągłe wieżyczki. Nad głównym wejściem herb Nałęcz i data 1546r. Na szkarpie południowo-wschodniej herb Ryba i data 1546. W nawie sklepienie gwiaździste o rzeźbionych wspornikach. W rombowych polach dwugłowe orły i ornament lwa czeskiego, z doby Wacława II (1300r.). Kościół przerabiany w dobie baroku ).

1582 - z tego roku pochodzi kielich mszalny z Chojnicy ufundowany przez Jana Przecławskiego i Adalberta Skrzetuskiego (używany w Suchym Lesie).

1586 - kościół chojnicki występuje p.w. Ścięcia św. Jana Chrzciciela.

1641 - w Morasku, w miejscu dawnego kościoła, postawiono krzyż.

1726 - do parafii Chojnica należą: Chojnica, Biedrusko, Bielawy, Drogocin, Glinienko, Glinno, Knyszyn, Lubicz, Łagiewniki, Morasko, Suchy Las i Tworkowo.

1757 - 09.IV w Glinnie urodził się Wojciech Bogusławski, „Ojciec Teatru Polskiego”, patron Szkoły Podstawowej w Suchym Lesie.

1770 - 14.I: uzupełniające ceremonie chrztu W. Bogusławskiego (został ochrzczony w dniu urodzenia w domu)

1844 - 1859 - proboszczem jest ks. Jan Kapistran Jakubowski

1860 - vacat

1861 - 1895 - proboszczem jest ks. Franciszek Orłowski

1896 - 1918 - proboszczem jest ks. Bronisław Hertmanowski - wielki patriota, długoletni członek Towarzystwa Pomocy Naukowej im. K. Marcinkowskiego. Zbierał on fundusze na prywatne nauczanie dzieci j. polskiego, aby ochronić je przed germanizacją a w latach 1906 - 1907 udzielił poparcia polskim strajkom szkolnym, za co został wyrokiem sądu II Izby Karnej w Poznaniu skazany na 3 miesiące twierdzy w Wisłoujściu. Wolnej i niepodległej Polski nie doczekał, zmarł 11 października 1918 w Chojnicy i tam został pochowany. Płyta z jego grobu przez wiele lat znajdowała się przy kaplicy w Suchym Lesie a obecnie, po rozebraniu baraku, oczekuje na nowe miejsce.

Jego następcą został ks. Stanisław Wężyk (1918 - 1945).

W okresie międzywojennym każdy proboszcz parafii Chojnica był jednocześnie kapelanem dla Garnizonu Biedrusko. W niedzielę stacjonujące na poligonie jednostki wojskowe w zwartym szyku maszerowały na tzw. „Polankę”, aby wziąć udział we Mszy Św. Wojsko uczestniczyło także w procesji Bożego Ciała - przed każdym z 4 ołtarzy Kompania Honorowa WP prezentowała broń.

Właśnie do tej miejscowości, odległej od Suchego Lasu o około 7 kilometrów, chodzili początkowo na niedzielną Mszę Św. i inne uroczystości mieszkańcy naszej miejscowości.

Było to wielkim wysiłkiem fizycznym; ludzie najczęściej szli pieszo, rzadko jechali rowerem a tylko bogatsi (przeważnie gospodarze) mogli pozwolić sobie na bryczkę. Droga była piaszczysta, środkiem biegły koleiny wyżłobione przez wozy konne. Piesi szli ścieżkami wydeptanymi po lewej i prawej stronie drogi. Męczyły się zwłaszcza kobiety - świąteczne obuwie na obcasach zapadało się w piasku, paliło w stopy i obcierało nogi nieprzyzwyczajone do butów. Dlatego buty często zakładano dopiero ok. 300 m przed kościołem, przy tzw. „Młynku” - małym młynie wodnym - po uprzednim obmyciu stóp. Podobnie wyglądała droga powrotna.

Sytuacja poprawiła się po wybudowaniu nowego kościoła filialnego w Morasku. W 1930 erygowano kaplicę publiczną p.w. św. Trójcy a w 1931 kaplicy tej nadano charakter kościoła sukursalnego (pomocniczego). Do Moraska było znacznie bliżej (ok. 4 km), lecz nadal na ważniejsze święta i uroczystości wielu mieszkańców Suchego Lasu chodziło do Chojnicy odwiedzając także stary, parafialny cmentarz, na którym prawie każdy miał kogoś bliskiego.

W latach 70-tych władze komunalne miały zamiar ekshumować ciała osób tam pogrzebanych a szczątki przewieźć na cmentarz komunalny w Poznaniu. Jednak dzięki protestom mieszkańców, Gminnego Komitetu FJN oraz poparciu Komendy Poligonu Biedrusko cmentarz pozostał i co roku - dzięki staraniom Ks. Proboszcza - parafianie mogą uporządkować groby i uczestniczyć w nabożeństwie żałobnym.

Poświęcenie nowego cmentarza w Morasku miało miejsce 1.XI.1937 roku (pod założenie cmentarza Rada Gminy przeznaczyła parcelę ok. 0,75ha). Z polecenia Kurii Arcybiskupiej poświęcenia dokonał ówczesny Ks. Proboszcz i radca duchowny ks. S. Wężyk. Po poświęceniu odbyła się procesja żałobna zakończona wzruszającym kazaniem ks. Kruegera z Bąblina.

Spokojne i sielskie życie parafii i całej Polski przerwane zostało napaścią hitlerowską. Po zajęciu Polski władze niemieckie postanowiły powiększyć obszar poligonu Biedrusko wcielając do niego w 1943 roku Chojnicę, Łagiewniki, Glinno, Glinienko i Okolewo. Do kościoła w Chojnicy mogli uczęszczać tylko mieszkańcy powiększonego poligonu a ks. Wężyka przed wywózką do obozu koncentracyjnego uratował właściciel Łagiewnik Niemiec Bruno Helling (szkolny kolega księdza z Gimnazjum w Rogoźnie). Proboszcz przeniesiony został do leśniczówki w Morasku i tam przeżył wojnę spełniając, ograniczone wtedy, obowiązki duszpasterskie. W międzyczasie władze niemieckie zamknęły cmentarz w Chojnicy a po wojnie (1946) polskie władze wojskowe przystąpiły do wysiedlania ludności cywilnej z Chojnicy, Łagiewnik, Glinna, Glinienka i Okolewa. Domy oraz zabudowania gospodarcze zostały rozebrane a cegłę uzyskaną z rozbiórki budynków gminnych przeznaczono na budowę nowej szkoły.

Na poligonie pozostał pusty kościół - bez księdza i parafian - nieużywany i nie konserwowany powoli zamienia się w ruinę. Wszelkie prośby do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o zabezpieczenie kościoła (gotyk) i uchronienie go przed dalszą dewastacją pozostawały bez odpowiedzi. Dopiero lata 90-te przyniosły informację o zabezpieczeniu murów przed ostatecznym zniszczeniem.

Pozostał kościół w Morasku, czynny do czerwca 1941 r., a później zamieniony na magazyn sprzętu wojskowego i materiałów sanitarnych.

W roku 1945 siedziba i nabożeństwa parafii chojnickiej przeniesione zostają do przyznanego parafii kościoła protestanckiego wybudowanego w 1907 roku (z kamienia i cegły, jednonawowy, z jedną wieżą). Przejmuje on funkcję kościoła chojnickiego oraz jego wezwanie - ścięcia św. Jana Chrzciciela. Kościół p.w. Św. Trójcy nadal jest nieczynny. Ks. S. Wężyk przeniesiony zostaje do Stęszewa i tam, po kilku latach, umiera.

1889 - odnowienie kielicha mszalnego z r. 1582 przez Nepomucynę Kosmowską z Knyszyna.

1891 - gruntowne odnowienie kościoła w Chojnicy.

1903 - 10.IX w Łagiewnikach urodził się ks. Stefan Hain, późniejszy kustosz i dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu.

1907 - w Morasku zbudowano kościół protestancki.

1919 - 1939 W okresie międzywojennym proboszcz chojnicki, ks. Stanisław Wężyk, co niedzielę przyjeżdżał do Suchego Lasu i odprawiał mszę św. dla osób starszych ( w sali lekcyjnej).

1925 - 03.V w Morasku postawiono figurę Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej.

1930 - w Morasku erygowano kaplicę publiczną p.w. św. Trójcy.

1931 - kaplicy publicznej w Morasku nadano charakter kościoła sukursalnego.

1932r. – 07.X. Rada gminna w Morasku przeznacza z gruntu gminnego parcelę (ok.0,75 ha) pod założenie cmentarza gminnego w Morasku.

1935 - ufundowanie przez Wiktorię i Władysława Gumkowskich ze Suchego Lasu dla parafii Chojnica - Morasko monstrancji, do dziś używanej w Suchym Lesie.

1939 - 31.XII. Niemcy, w noc sylwestrową, rozbili figurę Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej znajdującą się w Morasku.

1939 - 1945 - W czasie okupacji hitlerowskiej, wyznawcom wyznania rzymsko-katolickiego utrudniano lub uniemożliwiano - podobnie jak wszędzie na okupowanych terenach - uczęszczanie do kościoła. Kościół parafialny w Chojnicy od 1940 był czynny tylko w niedzielę i święta (i tylko dla mieszkańców Chojnicy oraz Biedruska). Nabożeństwa odprawiał ks. Stanisław Wężyk, który musiał opuścić probostwo w Chojnicy i zamieszkać w leśniczówce (Morasko). Okupanci doprowadzają do zniszczenia w Suchym Lesie figury Matki Boskiej Niepokalanej.

1945 - poligon wchłania Chojnicę, kościołem parafialnym staje się przyznany parafii kościół protestancki w Morasku.

 

 

Tekst przygotowała Maria Krasnosielska na podstawie materiałów zebranych przez p. Zenona Pilarczyka.
 

Tworzenie Stron Poznań Agencja Reklamowa Poznań